Zelfs voor Amerikaanse begrippen was het melkveebedrijf van de Friese emigrant Frank Brand gigantisch. Bijna alle 18.000 koeien zijn omgekomen, een verlies van naar schatting 36 miljoen dollar.
Nadat de boerderij in Texas afgelopen maandag explodeerde en uitbrandde, overheerst vooral de onduidelijkheid. ,,Hoe ruim je 18.000 karkassen op?’’, vraagt burgemeester Roger Malon van Castro County zich bijvoorbeeld af.
Op een cursus rampenmanagement leerde hij weliswaar hoe en vooral waar je dode dieren moet begraven, maar deze aantallen? ,,Dat is iets waar je niet vaak tegenaan loopt’’, zo vertelt de burgervader aan USA Today .
Dat is zo’n beetje de enige grote krant van het land die over het opmerkelijke incident op de Texaanse prairie bericht. En toch blijft het nieuws opzienbarend. Zelfs voor Amerikaanse begrippen was de veestapel van South Fork Dairy uitzonderlijk groot.
Een gemiddeld melkveebedrijf in de Verenigde Staten telt zo’n 250 koeien. In Amerika’s belangrijkste melkstaat, Californië, ligt het gemiddelde rond de 1300 dieren.
Oldeholtpade
Met alleen al 18.000 melkkoeien op South Fork heeft de uit het Friese Oldeholtpade afkomstige Frans Brand daar nog een paar scheppen bovenop gedaan.
Nadat zijn ouders in 1989 kort achter elkaar overlijden, emigreert de gereformeerde boerenzoon naar de Verenigde Staten. Zijn jongste broer Herman zal hem later volgen.
Frans is de vijfde uit een gezin van negen. In zijn nieuwe vaderland laat hij zich Frank noemen. In dertig jaar tijd weet de inmiddels 63-jarige Fries een indrukwekkend imperium op te bouwen.
Hij bezit meerdere constructiebedrijven in Texas, een onderneming voor het oogsten van mais en andere veevoergewassen, en vijf boerderijen met in totaal 44.000 stuks vee. Het grootste veebedrijf verrees enkele jaren geleden bij Dimmitt, een afgelegen plattelandsstadje met zo’n 4000 inwoners.
Reusachtig stallencomplex
De megaboer heeft er een stallencomplex van 198.531.288 vierkante meter laten bouwen. Verzekeringsconsulent Blake Bernarz uit Lubbock Texas plaatste een film op twitter, waarop het reusachtige platte bouwwerk vanuit de lucht te zien is.
Die luchtopname duurt maar liefst 2.45 minuten, zo lang doet de camera erover om de stal van begin tot eind vast te leggen. De South Fork Dairy ligt in een gebied dat van oudsher droog is.
Toch zie je vanuit de lucht grote groene cirkels in de velden rondom het melkveebedrijf liggen. Dat is het effect van de ronddraaiende beregeningsinstallaties die het gras voor de koeien moeten doen groeien.
Eigenlijk staan Texaanse boeren vooral bekend om hun vleeskoeien, maar de zuivelindustrie maakte de afgelopen jaren een enorme opmars. Texas is opgeklommen tot de op twee na grootste zuivelstaat van de VS.
Eind 2021 telde de Texaanse veestapel meer dan 625.000 melkkoeien, goed voor dik 7 miljard kilo melk per jaar. Dat is weliswaar slechts de helft van de Nederlandse melkproductie, maar voor Amerikaanse begrippen toch behoorlijk.
In 2021 bedroeg de omzet 2,83 miljard dollar (2,55 miljard euro). De prairiemelk gaat vooral naar sterk uitbreidende kaasfabrieken in steden als Amarillo, Stephenville en Lubbock.
Stellingwerver Frank Brand speelde een zichtbare rol in die groei. Hij bezit verreweg de meeste van de 51.000 melkkoeien die in Castro County rondlopen. Tenminste, tot aan begin deze week.
De klap van afgelopen maandag davert nog altijd na. Overheidsdiensten zijn te hulp geschoten bij het opruimen van al dat dode vee. De kadavers mogen alleen op ruime afstand van de schaarse waterbronnen de grond in.
Ingewijden schatten dat de omgekomen veestapel een waarde van 36 miljoen dollar vertegenwoordigde. De totale schade zou zomaar kunnen oplopen tot 100 miljoen dollar.
Doorgaans hebben Amerikaanse boeren hun veestapel niet verzekerd, de boerderij zelf vaak wel. Het concern van Frank Brand doet desgevraagd geen enkele uitspraak over de stalbrand. Een van zijn zussen in Nederland zwijgt eveneens: ,,Het lijkt me beter om daar maar niks over te zeggen.’’
‘Honey wagon’
In Dimmith is de Texas State Fire Marshal aan zijn onderzoek begonnen. Formeel is de oorzaak nog niet vastgesteld, maar de verdenking ligt op de zogenoemde ‘honey wagon’.
Dat is een machine die de koeienmest opzuigt. ,,Misschien heeft die honey wagon het methaangas of iets dergelijks doen ontbranden”, oppert sheriff Sal Rivera in USA Today .
De vrouw die maandagavond door brandweerlieden uit de brandende stal werd gered, ligt nog altijd op de intensive care van het universiteitsziekenhuis van Lubbock.
Dodelijk record
In Texas schrikken ze niet zo snel van reusachtige aantallen. Dat hoort daar een beetje bij het bestaan. Zo vroren in 2016 maar liefst 20.000 koeien dood tijdens een sneeuwstorm. Evenzogoed heeft de boerderijbrand van Castro County een record doen sneuvelen.
Volgens het Animal Welfare Institute zijn er sinds 2013 6,5 miljoen boerderijdieren bij branden omgekomen. De ramp op South Fork is echter de dodelijkste ooit geregistreerd. De dierenbeschermers hameren bij de sector nogmaals op het belang van goede brandpreventie.
Ook de economische gevolgen dreigen desastreus uit te pakken. De verwoeste boerderij van Frank Brand telt zo’n zestig arbeidsplaatsen, maar er hangt ook een hele keten van toeleveranciers aan.
,,Dit is een verwoestend verlies dat velen zal treffen”, zo voorspelt de plaatselijke rechter Mandy Gfeller in een mail aan CNN. ,,Ik bid voor herstel voor South Fork Dairy.”
